Een zomer met een neerslagrecord
Tussen 15 mei en 30 september 2024, tijdens de waakzaamheidsfase, kende België een bijzonder natte zomer. Mei werd een van de natste maanden in 30 jaar, met bijna evenveel neerslag als in mei 2013. De meteorologische zomer (juni-juli-augustus) volgde deze trend, met een aantal zeer intense onweersbuien, die in sommige gevallen overstromingen veroorzaakten. In september bereikte de neerslag bijna 200 % van het maandgemiddelde.
Er werden een aantal zeer warme dagen geregistreerd, maar er werd geen waarschuwingsfase geactiveerd (zie activeringsdrempels). Dit was al niet meer gebeurd sinds 2011! Ondanks die omstandigheden lagen de temperaturen iets boven het seizoensgemiddelde: 18,3 °C in vergelijking met de gebruikelijke 17,9 °C.
Luchtkwaliteit: minder ozonpieken, maar blijvende uitdagingen
Wat ozon betreft, werden de Europese informatiedrempels (180 µg/m³) zelden overschreden in 2024. Het ging om slechts twee dagen, tegenover vijf in 2023. Tijdens de zomer werd de streefwaarde van 120 µg/m³ voor het 8-uurgemiddelde op 50 dagen in minstens één meetstation in België overschreden. De strengere waarden die worden aanbevolen door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) werden opnieuw ruimschoots overschreden in 2024, wat ons eraan herinnert dat luchtvervuiling een groot probleem blijft, ook als er geen hittegolven zijn.
Op lange termijn wijzen de gegevens op een afname van de grote ozonpieken, maar ook op een geleidelijke toename van de jaarlijkse gemiddelde ozonconcentraties. Deze paradox valt met name te verklaren door de vermindering van de lokale uitstoot van ozonprecursoren (vooral vluchtige organische stoffen of VOS) en de wereldwijde toename ervan die daartegenover staat. Merk op: de overgrote meerderheid van de VOS is van natuurlijke oorsprong; de klimaatverandering en veranderingen in de vegetatie zouden tot een toename van de 'natuurlijke' VOS kunnen leiden, ook in België.
Beperkte impact op het sterftecijfer
Er werd een lichte oversterfte van 1,1 % vastgesteld, voornamelijk bij mensen van 65 jaar en ouder, wat overeenkomt met ongeveer 428 meer sterfgevallen dan verwacht voor België. Er waren geen grote pieken, wat overeenkomt met de hitte- en ozonmetingen.
Maatregelen treffen om blijvende uitdagingen aan te pakken
Hoewel de zomer van 2024 relatief rustig was in termen van hittegolven en ozonpieken leverde die periode toch heel wat waardevolle inzichten op. Hoewel het over het algemeen nat en bewolkt was, lagen de gemiddelde temperaturen iets hoger dan normaal. Bovendien blijven de ozonconcentraties gemiddeld hoog en blijven ze op de lange termijn zelfs stijgen. Deze bevindingen herinneren ons eraan dat de uitdagingen op het gebied van milieu en gezondheid blijven bestaan en voortdurende en versterkte actie vereisen. Dat is de inzet van het NEHAP, waarin met name wordt gewerkt aan de veerkracht en de duurzaamheid van gezondheidszorgsystemen.