Langere en meer intensieve hittegolven, grotere risico's verbonden aan vectorziekten (ziekten die verspreid worden door muggen, teken, enz.), lichamelijke/psychische aandoeningen door extreme gebeurtenissen zoals overstromingen, hitte, enz., slechtere luchtkwaliteit, meer allergieën... De milieucrisis beïnvloedt de menselijke gezondheid, zowel direct als indirect, maar ook de infrastructuren en het personeel van de gezondheidszorg ondervinden er de gevolgen van.
De impact van klimaat en milieu op de gezondheid
De gevolgen van de klimaatverandering op de gezondheid worden steeds zichtbaarder. Zo leidde de zomer van 2022 - de warmste ooit geregistreerd in Europa - tot een significante oversterfte (= overschot aan waargenomen sterfgevallen ten opzichte van verwachte sterfgevallen): een studie gepubliceerd in het tijdschrift Nature Medicine schat dit op ongeveer 61.672 sterfgevallen in Europa. In België gaat het om 2312 extra sterfgevallen (cf. Onze).
Bovendien zijn we niet allemaal gelijk als het gaat om de milieucrisis. Ouderen, kinderen, zwangere vrouwen, buitenwerkers en mensen met chronische ziekten zijn bijzonder kwetsbaar. Stedelijke gebieden, met hun hitte-eilanden, en het platteland kennen verschillen in temperatuur. Ten slotte versterken de effecten van klimaatverandering de ongelijkheden op het gebied van gezondheid binnen en tussen landen, omwille van de verschillen in huisvesting, inkomen en werkgelegenheid.
De ecologische voetafdruk van de gezondheidszorgsector
De gezondheidszorgsector is niet alleen een sector die de schadelijke effecten van de milieucrisis ondergaat, het is een sector die er ook , direct of indirect aan bijdraagt. Verschillende internationale studies (ARUP et HCWH, 2019 ; Pichler et al., 2019) hebben geschat dat deze sector gemiddeld voor 5% (dit varieert tussen 2% en 10%) van de nationale broeikasgasemissies verantwoordelijk is. Daarnaast wordt de sector geconfronteerd met uitdagingen rond duurzaamheid zoals afvalbeheer, wegwerpplastic, enz.
Engagement van België voor meer duurzaamheid en veerkracht
Tijdens de COP26 in Glasgow heeft België zich ertoe verbonden zijn gezondheidszorgsysteem koolstofneutraal (carbon neutral) en klimaatbestendig (climate resilient) te maken. Dit leidde tot de oprichting van twee werkgroepen binnen ons Derde Nationaal Actieplan (NEHAP3):
- Adaptatie aan de effecten van de klimaatverandering op de gezondheid in België
- Duurzaam koolstofarm gezondheidssysteem
Dit past perfect binnen een van de twee actieprioriteiten van NEHAP3, gericht op veerkracht, adaptatie en bestrijding van klimaatverandering.
Sindsdien is België ook betrokken bij verschillende nationale en internationale projecten voor een duurzame gezondheid:
- ATACH (Alliance for Transformative Action on Climate and Health) van de WHO
- EHP Partnership for Health Sector Climate Action, gelanceerd in Boedapest in juli 2023
- Belgisch partnerschap met de vereniging Healthcare Without Harm in het kader van hun project Operation Zero – Roadmap towards decarbonization of healthcare
- Het DAPHNE-project van Interreg
Eigenlijk worden op dit gebied veel initiatieven op meerdere niveaus gelanceerd: communautair, regionaal, federaal, nationaal, Europees en internationaal. Dit is goed nieuws voor onze gezondheid en het milieu! Het is echter noodzakelijk om ze te coördineren om dubbel werk te voorkomen en synergiën te bevorderen. Het nationaal actieplan leefmilieu-gezondheid biedt een stabiel en relevant institutioneel kader om deze missie te volbrengen. Samen kunnen we een veerkrachtig en duurzaam gezondheidssysteem creëren voor toekomstige generaties.